حافظ چگونه حافظ شد؟ شنبه – 12 آبان 1397 – 24 صفر1440 – 3 نوامبر 2018 • امروز فاثل صوتی «حافظ چگونه حافظ شد؟» را شنیدم؛ ارائه ی خانم فاطمه منتظری؛ برگزار شده در: شنبه 27 مرداد 1397؛ مکان: موسسه ابن‌سینا - ارواین – کالیفرنیا؛ زمان صرف شده برای شنیدن و یادداشت برداری، حدود 1 ساعت. • به تعبیر سخنرانِ محترم، ایشان کمی از عنوان تنظیم شده عدول می کند و حافظ را در زمان خودش بررسی می کند. گویی حافظ در زمان خود آن گونه که ما گمان می کنیم، شناخته شده، مطرح و یا حتی برتر از شعرای دیگر نبوده است! و حتی ادعا می شود برخی از غزلیات منتسب به حافظ اساساً از او نیست ولی وارد دیوان او شده است! • به نظر می رسد حافظ در عصر خودش یکّه تاز عرصه نبوده و حد اقل سلمان و دیگرانی هم سطح با او هستند! حتی کمال خوجندی خود را از حافظ برتر می دانسته است! حیدرِ بقال شیرازی هم از معاصران گمنام حافظ است که از غزلیات حافظ در دیوان او هست و روشن نیست که کدام یک به دیگری وام داده اند! • نسخه های اولیه ی دیوان حافظ حدود 400 عدد بوده والان به حدود 500 غزل رسیده است! • حافظ پژوهی جالبی توسط خانم منتظری انجام شده است!