معاویه آن گونه که بود * چهارشنبه – 10 اردیبهشت 1404 – 2 ذی القعده 1446 – 30 آپریل 2025 • بعد از پخش سریال «معاویه» لعنه الله علیه در رمضان المبارک 1446، تلاش هایی در جهت تبیین واقعیت تاریخ و حقایقی از این شخصیت اثر گذار در صدر اسلام صورت گرفت؛ آن چنان که از سوی برخی از بزرگان پیروان مکتب خلفا هم به تحریفی که در این فیلم نسبت به واقعیت ها صورت گرفته اعتراض شد. • در محافل و مجامع شیعی هم تلاش هایی صورت گرفت که احتمالاً بخش زیادی از آن هنوز به دست امثال بنده نرسیده است؛ اما یک مجموعه فایل 13 قسمتی با عنوان «معاویه آن گونه که بود» به دستم رسید که کارشناس آن را آقای دکتر محمد مسجدجامعی معرفی کرده اند؛ دو مجری هم جلسه را اداره می کنند که البته محوریت جلسه با خود آقای مسجدجامعی است. امروز که شنیدن این مجموعه را به پایان رساندم در جمع دوستانی فرهیخته، دیدگاهم را در ارتباط با این مجموعه طرح کردم؛ از آن جا که توضیحات دوستان از چرایی این نوع ارائه ی تاریخی، برایم قانع کننده نبود آن چه را به ذهنم رسیده در این جا هم می‌آورم: • 1) فضای گفتگو با ملاحظه بسیار بسیار زیاد و غیر قابل قبول اداره می‌شود! گویی سخن پیرامون یک فرد عادی است که بر اثر اتفاقاتی بر مسند قدرت نشسته و اتفاقاً بر اثر حوادثی جایگاهی پیدا کرده و نهایتاً با کمی تدبیر به پادشاهی یک سرزمین گسترده نائل شده است! • 2) کارشناس برنامه در طول جلسات، حتی یک بار از تعبیر «امیرالمومنین علیه السلام» برای ذکر یاد و نام حضرت استفاده نمی‌کند و هرجا می‌خواهد به آن بزرگوار اشاره کند از عبارت «علی بن ابیطالب» بهره می‌برد! آیا خود پیروان سقیفه که آنقدر گسترده از این عبارت «امیرالمومنین» برای نااهلان بر مسند نشسته‌شان استفاده می‌کنند نمی‌دانند که «امیرالمومنین» حقیقی- بر اساس مستندات خودشان - وجود نازنین مولای ما و مولای عالمین است؟ واقعا این مقدار ملاحظه به چه هدفی؟ از سوی دیگر نیز به نظر می‌رسد کارشناس این مجموعه تلاش می‌کند که حتی کوچکترین عبارتی را که در تاریخ، به شکلی آشکار به بزرگان سقیفه نسبت داده شده است را هم به زبان نیاورد؛ مثل عنوان «نعثل» که اولین بار شخص عایشه بر عثمان لعنه الله علیهما وضع کرد؛ تا آن جا که یکی از مجریان به این نام اشاره می‌کند و ایشان آن اشاره را تکرار می‌کنند! • 3) انتظار نداریم در برنامه‌ای که برای روشنگری و تبیین حقیقت ساخته شده است با لعن و نفرین و عبارات تند اداره شود اما با توجه به هدف ساخت برنامه که تبیین و توضیحی در راستای «سریال معاویه» و تلاش برای تبیین واقعیت است، در حالی که کارشناس محترم می‌فرمایند: من در زمینه‌های فیلم‌سازی و کارگردانی و تحلیل فیلم مهارتی ندارم، در عین حال تاریخ بسیار سطحی و مبتنی بر برخی اتفاقات توضیح داده می شود! گرچه مجری می‌کوشد که از کارشناس بر برخی از دسیسه‌ها و اتفاقات تاییدیه‌ای بگیرد چندان در این زمینه موفق نمی شود. • 4) نمی‌گویم که این مجموعه اطلاعات تاریخی خوبی ندارد؛ به هر حال هم برای ساخت آن زحمت کشیده، صرفِ هزینه و وقت کرده اند و هم برخی از گزاره‌های تاریخی را تبیین کرده‌اند اما واقعاً انتظار چیز دیگری بود!! • 5) من وقتی خودم را به جای یک شنونده جستجوگر حقیقت قرار می‌دهم این همه توضیحات و مقدمات و مؤخرات را برای بیان چند اتفاق کوچک تاریخی در ارتباط با عثمان زیاده می‌بینم! چرا عثمان؟ چون بخشی از جلسات به جایگاه عثمان و ارتباط او با بنی امیه و برخی از ارتباطات او با معاویه می‌گذرد! در واقع با وجود ادعای تلاش برای حرکت در محوریت وقایع مربوط به معاویه این پردازش چندان پررنگ نیست! • 6) حداقل انتظار از این مجموعه فایل صوتی آن بود که شنونده را آگاهی‌هایی دقیق‌تر از آسیب‌های معاویه به بدنه و پایه‌های دین پیامبر صلی الله علیه و آله دهد و حداقل در نگاه شنونده، بیش از آن که معاویه به عنوان یک فرد زیرک قلمداد شود به عنوان کسی که رویاروی دین خدا و حجت خدا ایستاده است شناخته شود! • 7) در نتیجه عنوان قرار گرفته بر این مجموعه ی حدوداً هفت ساعتی را – معاویه آن گونه که بود – مناسب نمی بینم و شنیدنش را هم توصیه نمی کنم.