دارو شناسی برای روانشناسان کارگاهی برگزار شده توسط دکتر احسان فتوحی (روانپزشک) پایان زمان شنیدن 1397/9/1 مدت زمان وقتگذاری برای شنیدن و یادداشت برداری، حدود 12 ساعت مطالب مفیدی داشت. در طی چند سالی که کارهای روانشناختی را به صورت جدی تر پیگیر بوده ام سعی کرده ام آگاهی هایی نسبی از داروهای مربوط به درمانهای دارویی در حیطه ی اختلالات روان شناختی، روان پزشکی و اعصاب و روان داشته باشم. شنیدن این مجموعه فایل هم در راستای همین کوشش بود. البته که یک روان شناس بنا نیست در حیطه ی درمانهای دارویی اعلام نظر نماید اما آنچنان چه در همین مجموعه نیز اشاره شده است «در تمام دنیا در کمک به مشکلات روانی، یک روان شناس محور است. فرد مبتلا اول نزد روان شناس می رود، با مشورت و در صورت صلاحدید او به روان پزشک ارجاع داده می شود و باز ادامه ی مسیر درمان توسط روان شناس پیش می رود». این دیدگاه که ظاهراً صحیح هم هست مسؤولیت یک روانشناس را بیشتر کرده و نیاز او به دانستن را افزون می کند. برخی نکاتِ این مجموعه: 1. تحرک بدنی در شب، نشاط آور است نه خواب آور! 2. خوب یا بد بودن خواب شبانه ی افراد نشانه ای برای آرامش روانی فرد یا عدم این آرامش است. 3. روانپزشکان از این جهت که از همان ابتدای دوره های آموزشی تحت نظر متخصص، درگیر با بیمار هستند توان تشخیصشان نسبت به روانشناسان (خصوصاً آنها که کارهای بالینی نکرده و مراجعی نداشته اند) بسیار بالا تر است. 4. در گزارشهای مراجع، بررسی بیماری های جسمی مثل دیابت، تیروئید، کم خونی و سندرم پای بیقرار و مانند آن برای زمان بیهوده صرف نکردن به مصاحبه مهم است. 5. اولین بررسی در بیماری های خواب، وجود کابوس یا خواب وحشت است! (شیوع بختک در خواب کودکان ناشی از بازی های کامپیوتری است! بَختَک حالت اختناق و سنگینی است که گاهی در خواب به انسان دست می‌دهد، رؤیای وحشتناک توأم با احساس خفقان و سنگینی بدن که انسان را از خواب می‌پراند.) 6. delusion هذیان، باور غلطی که بر استنباط نادرست شخص از واقعیت برونی متکی است و به رغم شواهد و دلایل بدیهی و عینی و به رغم اینکه سایر افراد در این باور سهیم نمی باشند، به طور ثابت حفظ می شود. توهم Hallusination، ادراک حسی غلطی که در غیاب هرگونه محرک خارجی حسی مرتبط رخ می دهد. illusion خطاهای ادراکی، سوء تعبیر ادراکی محرک های برونیِ واقعی است. 7. افسردگی یکی از مشکلات روحی است که ابتلا به آن نه تنها روح فرد را بیمار می کند، بلکه می تواند سبب ابتلا به مشکلات جسمی نیز شود. افسردگی انواع متفاوتی دارد که افسردگی آتیپیک یکی از انواع آن است. در این نوع از افسردگی که نامهای دیگری از جمله افسردگی دیسفوریک یا ملال هیستروئید دارد، بیمار دارای علائمی است که با افسردگی معمول فرق می کند و درمان مجزائی دارد. افسردگی آتیپیک به افسردگی ای اطلاق می شود که با نشانه های نباتی معکوس همراه است (یعنی بدتر شدن خلق در اواخر روز، بی خوابی، و تمایل به پرخوابی و پرخوری)، به نحوی که به عوض کاهش وزن، افزایش وزن رخ می دهد. در بسیاری از افراد مبتلا به اختلال افسردگی آتیپیک، آشفتگی خواب در نیمه اول شب رخ می دهد، و بنابراین می توان پیشبینی کرد که این افراد به تحریک پذیری، خواب آلودگی مفرط، و خستگی در طول روز دچار شوند. ویژگی مزاج این گونه بیماران، حساسیت مفرط، به خصوص در قبال طرد، است. 8. در کشور ما SSRI ها بیشتر استفاده می شود ولی حد اقل 4 هفته طول می کشد تا اثر کند! 9. تلاش شده است تا داروهایی تولید شود که هم عوارض داروهای قبلی را نداشته باشند و هم زود تر از داروهای قبلی اثر کنند؛ مانند: ونلافاکسین (ونلافاکسین (Venlafaxine) یا آلوِنتا، (با نام تجاری: اِفِکسور) یک داروی ضدافسردگی از گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپینفرین است. این دارو نخست در سال۱۹۹۳ ارائه شد و برای درمان ِاختلال افسردگی اساسی، اختلال اضطراب فراگیر و سایر اختلالات اضطرابی همراه با افسردگی تجویز می‌شود). دولوکستین (دولوکستین (duloxetine) با نام تجاری: سیمبالتا (Cymbalta)، دارویی است که برای درمان اختلال افسردگی اساسی (ماژور) و اختلال اضطراب عمومی (جنرالیزه)، در درمان فیبرومیالژیا (یک اختلال درد مزمن)، یا درد عضلانی مزمن یا درد مفاصل (مانند کمر درد و درد ناشی از استئوآرتریت)، و برای درمان درد ناشی از آسیب عصبی در افراد مبتلا به دیابت (نوروپاتی دیابتی) استفاده می‌شود. 10. آیا اعتیاد به متادون بهتر از اعتیاد به تریاک است؟ (متادون (به انگلیسی: Methadone) یک داروی مخدر صنعتی می‌باشد که حتی بیشتر از مُرفین و هروئین اعتیادآور است و غالباً به عنوان یک داروی نگهدارنده برای مهار اعتیاد به هروئین و مواد مخدر به کار می رود). 11. سایکوز مجموعه ای از بیماری هاست نه یک بیماری! 12. مسائل خواب، جنسی، ادراک و توهم و دیگر مواردِ مهم در روانشناسی را به شکلی اساسی بیاموزید! 13. دیستونی یا بدقَوامی ماهیچه‌ها، به معنای انقباض غیرِ ارادی مکرر و طولانی در یک عضله یا در گروهی از عضلات یا بروز وضعیت‌های بدنی خاص است و در واقع یک اختلال حرکتی – عصبی محسوب می‌شود. هنگامی که حرکات و دامنه ی حرکات به اندازه‌ای ثابت بمانند و به صورت وضعیت غیرِ طبیعی درآیند به آن دیستونی می گویند. نکته بسیار مهم آن است که دیستونی‌ها اغلب باعث بروز حرکات غیِرطبیعی و اختلالات وضعیتی ناتوان‌کننده می‌شوند. علل مختلفی در ایجاد دیستونی نقش دارد، هنوز هم برخی از دیستونی‌ها علت‌های ناشناخته دارند اما سر دسته ی علل ایجادکننده آنها، علل ارثی، تروماها و صدمات فیزیکی، بعضی عفونت‌ها، مصدومیت‌ها، عوارض برخی داروها، کم رسیدن اکسیژن حین زایمان، بروز ضربات زایمانی و افزایش بیش از حد معمول بیلی روبین هنگام دوران نوزادی و شیرخواری را می‌توان نام برد. در برخی موارد امکان دارد مسایل بیماری‌های داخلی جمجمه‌ای موضعی هم در ایجاد انواع دیستونی نقش داشته باشند. شاید در شکلی از دیستونی که در حال حاضر به عنوان دیستونی شایع و منتشر و عمومی شناخته می‌شود، رد پای مسئله ی ژنتیکی و توارثی پررنگ تر دیده شود. 14. بی‌قراری حرکتی یا آکاتیزیا (Akathisia) نشانگانی است که با عدم توانایی ثابت نشستن یا ایستادن و بهتر شدن با حرکت به این سو و آن سو مشخص می‌شود. این حالت در زنان بیشتر از مردان است. 15. پرفنازین (به انگلیسی: Perphenazine) با نام تجاری: Trilafon. رده درمانی: داروهای درمان سایکوز. اشکال دارویی: قرص 16. رسپریدون هم دوپامین و هم سروتنین را کنترل می کند و از داروهای خوب و مؤثر است. 17. وقتی می گویند یک دارو بر متابولیک بدن اثر دارد یعنی قند و چربی را بالا می برد. 18. کلوزاپین از داروهای ضد سایکوزی است که بسیار چاق می کند. 19. کلوزاپین عارضه ی زیادی دارد ولی اثرش هم بسیار است: اختلالات قلبی مانند میوکاردیت و کاردیو میوپاتی، کاهش تحرک دستگاه گوارش همراه با یبوست شدید، عوارض عصبی، افزایش وزن و دیابت. خواب‌آوری شدید و به طرز قابل توجهی cns را غیرفعال می‌کند، لذا ممکن است در طول روز باعث گیجی شود، و در طول شب خواب را بسیار سنگین می‌کند، و فرد را تا مرز بیهوشی می‌برد. اولین اثر کلوزاپین اولین اثرش رفع فکر خود کشی است. 20. کلوزاپین حتی اسکیزوفرنی را کنترل می کند. اولین اقدام برای کسی که کلوزاپین مصرف می کند و الان دچار کسالتی شده آن است که دارویش قطع شود. 21. وقتی مراجعی از ما می پرسد که «من تا کی باید دارو بخورم؟» سه سوال باید از او پرسیده شود: الف: آیا بیماری شما به صورت حاد و دفعی آغاز شد یا به شکلی مزمن؟ (اگر حاد باشد ممکن است بعد از یک دوره ی مصرف بتوان ب: چه مدت است که شما بیمارید؟ ج: چند مرتبه است که دچار این کسالت شده اید؟ د: دوره های بهبودتان چگونه بوده است؟ 22. متیل فنیدات (به انگلیسی: Methylphenidate) که بیشتر به نام تجاری آن، ریتالین (به انگلیسی: Ritalin) شناخته می‌شود، از مشتقات گروه آمفتامین‌ها است که برای درمان افسردگی، نشانه‌های نارکولپسی (حمله ی خواب) و برخی از مبتلایان به بیش فعالی مقاوم به درمان تجویز می‌شود. 23. تجویزِ رسپریدون و همراه ساختن آن با ریتالین برای کنترل تکانشها و نا آرامی های ناشی از مصرف ریتالین است. 24. گاهی دانشجویان پزشکی که برای افزایش تمرکزشان ریتالین می خورند بی خواب و پرخاشگر می شوند! 25. متأسفانه مانند بسیاری از کارگاههایی که به شکل مستقیم یا غیر مستقیم و به مناسبتی به مباحث خصوصیِ همسرانه می پردازد، توصیه به دیدن فیلمهای نا مناسب، در بخش پایانی این فایلها هم بود!! 26. عوارض جانبی مصرف قرص سیلدنافیل: سرگیجه، سردرد، برافروختگی، دید ناواضح، فوتوفویی، سوء هاضمه، احتقان بینی، اسهال، عوارض پوستی و عفونت دستگاه ادراری از جمله عوارض مصرف این قرص می‌باشند. برخی افراد پس از مصرف سیلدنافیل همه چیز را با سایه آبی رنگ می‌بینند (cyanopsia) و برخی دیگر دچار از دست رفتن دید محیطی می‌شوند. 27. افسرده های مقاوم را پیشنهاد شُک می دهند نه هر افسرده ای را! 28. اگر مشاهده شد که شخصی اختلال خلقی داشت و به درمان دارویی جواب نداد یا بدتر شد، باید سایکوز را در اختلالات خلقی بررسی نمود.